Halverwege de Nationalestraat te Antwerpen, tegenover het Koloniaal Instituut staat het monumentale Fierensgebouw, een woningbouwcomplex in gele baksteen met paarsbruine winkelplint: in de volksmond De Fierens geheten. Het is vernoemd naar de architect Gustave Fierens die het in 1938 in opdracht van Onze Woning bouwde. Het eens zo trotse complex in modernistische stijl met een hofstructuur was leeg, verwaarloosd en stond begin 2016 nog op de nominatie om te worden gesloopt. Bij nader inzien werd gekozen om het gebouw te behouden. Zo gebeurde het dat begin september 2016 Molenaar & Co architecten samen met architectenbureau Happel Cornelisse Verhoeven, de architectenselectie voor renovatie en herbestemming van dit bijzondere complex won. Het gaat hier om een Europese aanbesteding. Het gebouw wordt in zijn oorspronkelijke rijkdom getransformeerd tot een modern comfortabel appartementengebouw. Restauratie en herbestemming zijn meteen gestart. December 2017 is de defintieve bouwaanvraag ingediend. Het eerder door Molenaar & Co architecten gerestaureerde Justus van Effencomplex in Rotterdam, winnaar van verschillende nationale en een internationale prijzen, bleek de doorslaggevende referentie voor deze opdracht.
Het Fierensblok bestaat uit twee gebouwen: een rechthoekig monumentaal blok van acht lagen met poorten naar een binnenhof en een ouder hoekgebouw. Tevens is aan de overkant, gescheiden door de Craesbeeckstraat, een overeenkomstige woonwand van zeven lagen. Beide gebouwen hebben een betonskelet, bandvensters aan de straatzijde, glazen trappenhuizen en betonnen balkons. Het complex is een indrukwekkend geheel door de beheerste seriematigheid en combinatie van verschillende materialen. Opvallend is het eveneens goedbewaarde, rijke materiaalgebruik in het gebouw zelf en de toegepaste ornamentiek in Art Deco-stijl. Een geëngageerde bezoeker merkte hierover in 2015 op, toen De Fierens nog met sloop werd bedreigd: ‘Ik wandel de trap op, alle deuren staan open. (…) Overal liggen vloeren in granito. Overal grandeur ook, onbetaalbare tegels, Art Deco smeedwerk. Maar vooral honderden kleine doordachte details. (…) Hoe belangrijk licht en lucht voor een mens zijn. En dat sociaal nooit banaal mag zijn. Nooit troosteloos. Nooit hopeloos.’
Deze materialenrijkdom wordt gekoesterd en ingepast in de nieuwe situatie waarbij de oorspronkelijke 250 standaardwoningen van ca. 65 m2. door horizontale en verticale samenvoeging worden vergroot tot 125 moderne, comfortabele appartementen, variërend van 65–130 m2. Een andere belangrijke ingreep is de vervanging van het lage hoekgebouw aan de Nationalestraat door een torengebouw, een baken in contrasterende roodpaarse baksteen met dubbel hoge winkelruimte. Om de eenheid van de twee Fierensblokken te versterken, wordt de Craesbeeckstraat naar voorbeeld van de grote hof aangelegd als woonhof met plantsoen- speel- en terrasinrichting, en met beperking van verkeer. Antwerpen kijkt ernaar uit: de Fierens wordt in ere hersteld!
Opdrachtgever: AG Vespa
Uitvoering: 2016-2023
Oplevering: juli 2023
Fotografie: Karin Borghouts
Team: Joris Molenaar, Willem Jan Paijmans
Aannemer: Van Hout
Locatie: Nationalestraat, Antwerpen